Cerjanska pećina udaljena 15 km od Niša koja se nalazi u širem prostoru izletišta Kamenički vis, dobila je vizitorski centar.
Vizitorski centar površine 250 metara kvadratnih, kao prvi takav u Nišavskom okrugu, namenjen je budućim ljubiteljima adrenalinskih sportova, spelolozima, posetiocima i turistima, a sadrži prijemni deo sa svlačionicom-garedrobom, kafeterijom, prodavnicom suvenira, kao i administrativni deo.
Ovaj vizitorski centar je zajednički projekat Turističke organizacije Niš, grada Sofije i udruženja „Love and Light“ iz Montane u susednoj Bugarskoj, sve u okviru „Interrerg“ IPA programa, prekogranične saradnje Srbije i Bugarske i kao projekat ima za cilj korišćenje i promovisanje “zelenog turizma”, obrazovno-naučnog i istorijskog nasleđa.
Inače, ulaz u Cerjansku pećinu nalazi se na nadmorskoj visini od 515 m i to na mestu gde ponire Provalijska reka. Pećina je hidrološki aktivna, a procene geologa su da je Cerjanska pećina nastala pre više od 2 miliona godina. Njen glavni hodnik dugačak je 3360 m.
Iznad otvora u kojem ponire Provalijaska reka, nalazi se odsečena litica visine 10 metara. U glavnom kanalu od ulaza nalazi se strmi odsek visine 3 metara, sa malim jezerom ispod njega. Potom se nailazi na još jedan odsek od 4 metara pa novo jezero. U narednih 100 metara tavanica ima visinu od 0,5 do 1 m i pod vodom je dubine i do 1,5 metara. Na 240 metara, tavanica se podiže i nadalje je visine od 1 metara do 40 metara. Otkrivena je 6.025 metara. Kraj Cerjanske pećine pećine još uvek nije otkriven.
Cerjansku pećinu ukrašava pećinski nakit – stalaktiti, stalagmiti, heliktiti, talasaste draperije, pećinski korali i kristalni cvetovi. Posebnu vrednost pećine čine heliktiti ili pećinske ruže. Heliktiti su posebna vrsta pećinskog nakita koja se suprotno fizičkim zakonima i zemljinoj teži formira i pruža u svim pravcima usled delovanja vazdušnih strujanja. Specifičnost Cerjanske pećine karakterišu i različite vrste slepih miševa iz roda potkovičara kao i dugoprsti večernjak (Myotis capaccinii), mali mišouhi večernjak (Myotis oxygnathus) i dugokrilni ljiljak (Miniopterus schreibersii). Posebno mesto u živom svetu pećine zauzima vatreni daždevnjak (Salamandra salamandra) koji se nalazi na listi strogo zaštićenih divljih vrsta životinja.
Rok za izgradnju vizitorskog centra bio je do kraja prošle godine, ali je otvoren tek 20. maja. Naime, iako pećinu krasi pećinski nakit i slepi miševi, put do nje još uvek ne postoji, kao ni prilaz centru. Radi se o 300 metara puta, a iz Opštine Pantelej najavljuju da će ga urediti do početka juna.
Prvi naziv Cerjanske pećine bio je Provalija. Inače, ova pećina je pod zaštitom države još od 1955. godine. Zavod za zaštitu spomenika prirode je 1998. godine proglasio Cerjansku pećinu za prirodno dobro prve kategorije.
Pećinu je moguće posetiti samo u pratnji profesionalnih speleo vodiča i u manjim grupama.
Naslovna fotografija: lazarristic / wikimedia / panoramio
