Horreum margi, nekadašnje rimsko utvrđenje i naselje iz 4. veka koji se nalazi na teritoriji opštine Ćuprija, uskoro će dobiti nove sadržaje. Ovo utvrđenje poznato je po čuvenoj bitci koju ju Vizantijci izgubili.
Prva arheološka istraživanja rimskog grada Horreum Margi započeta su 1861. godine, kada je Feliks Kanic video i skicirao ostatke rimskog utvrđenja u Ćupriji. Decenijama nakon toga nije bilo interesovanja za ovo arheološko nalazište, sve do 1962–1964. godine kada je u krugu vojne kasarne „Miodrag Novaković Džudža“ u Ćupriji istraživanja sproveo Vojni muzej iz Beograda, pod rukovodstvom njegovog kustosa dr D. Piletića.
Tada je tokom izgradnje objekata u okviru kasarne 1963. godine otkriven je i deo rimske nekropole, dvadeset grobova – cista od tegula, datovanih u 4. vek. U periodu 1986–1990, Arheološki institut i Vojni muzej iz Beograda su nastavili sistematska arheološka istraživanja kasnoantičkog utvrđenja i srednjovekovnog naselja na nalazištu Horreum Margi – Ravno – Ćuprija pod rukovodstvom dr Miloja Vasića, naučnog savetnika Arheološkog instituta.
Iznad rimskog grada konstatovane su dve faze srednjovekovnog naselja: jedna iz 9–12. veka, koja se identifikuje kao Ravno, i iznad njega, druga, podignuta turska palanka i bastiono utvrđenje zvezdolike osnove.
Na ovom lokalitetu očekuje se nastavak areholoških istraživanja, a Vlada Republike Srbije nedavno je donela rešenje prema kojem se utvrđuje javni interes za eksproprijaciju zemljišta i objekata na zemljištu u cilju izgradnje i rekonstrukcije muzeja na prostoru katastarske opštine Mijatovac.
Kako je eKapiju objasnio Novak Novaković, direktor muzeja Horeum Margi u Ćupriji, ovo rešenje odnosi se na parcelu gde će se vršiti istraživanja i rekonstruisati pronađeni arheološki ostaci.
„U okviru zaštite kule severoistočnog grada, uradiće se objekat koji je rekonstrukcija te kule. U toj eksproprijaciji zemljišta, na tom prostoru trebalo bi da se rade arheološka iskopavanja pošto se to nalazi na samom lokalitetu“, rekao je Novaković za ovaj portal.
Bitka kod Horreum Margia
Naselje Horreum Margi osnovano početkom 2. veka i opasano bedemima početkom 3. veka. Starija fortifikacija proširena je ka zapadu početkom 4. veka. Grad je sa jedne strane bio zaštićen Moravom, a sa druge strane rekom Ravanicom. Grad je imao funkciju skladišta žitarica i glavna žitnica Moravskog okruga. Grad su opsedali mnogi osvajači, a nakon hunske najezde iz 441–443. godine Horreum Margi je srušen, ali se život nastavio na njegovim ruševinama još nekoliko godina posle tog datuma.
Potom je 505. godine usledila bitka koja je vođena između Ostrogota i Istočnog Rimskog Carstva odnosno Vizantije prilikom želje Ostrogota da se prošire na ovaj deo Balkana na uštrb Romejskog carstva.
Ostrogoti su predvođeni Picijasom i u savezništvu sa Mundom, vođom hunsko-gepidskih pljačkaša pobedili vizantijskog generala Flavijusa Sabianiana.
Danas lokalitet Horreum Margi predstavlja značajnu turističku atrakciju, a rekonstrukcija kule i nova arheološka istraživanja imaju za cilj da se podigne atraktivnost rimskog grada i u narednom periodu izgrade novi sadržaji.
Arheološki park Horreum Margi
Prema rečima Novaka Novakovića u zavisnosti od toga šta se bude našlo na delu koji će biti istraživan u narednom periodu biće izgrađen jedan mali arheološki park, koji će imati različite sadržaje koje će definisati negde u budućnosti. „To ima jako veliki potencijal, videćemo tačno koji će sadržaji biti realizovani u okviru lokaliteta“, rekao je Novaković.
U okviru ovog projekta planirana je i rekonstrukcija zgrade muzeja koja neće značajno promeniti izgled postojećeg objekta, ali će se puno raditi na enterijeru, novoj postavci i novim sadržajima na lokalitetu.
„Uradiće se rekonstrukcija same stalne postavke koja će da bude savremenija i pristupačnija različitim ciljnim grupama. U planu je da se uradi rekonstrukcija severoistočne kule, istočnog bedema i dela severnog bedema, kao i njihova konzervacija. Uradiće se rekonstrukcija objekta koji ima ulogu zaštite ostataka iz rimskog perioda i koji će imati ulogu izložbenog karaktera sa turističkim sadržajima koji će biti namenjeni različitim ciljnim grupama. Obilaskom tog objekta biće prezentovani arehološki ostaci same kule, ali će i biti jedna postavka o istorijatu Ćuprije. Tu će biti jedna kula visoka dvadesetak metara i biće jedan mali vidikovac odakle će se videti grad“, kazao je Novaković.
Projekat rekonstrukcije lokaliteta Horeum Margi nije još uvek u potpunosti završen. U narednim danima očekuje se realizacija na osnovu koje će se praviti plan budućih aktivnosti i biti određeno kolika će finansijska sredstva biti investirana.
Izvor: eKapija / Daljine.rs, naslovna fotografija „Horreum Margi“, autor: Saša Kokalj, Wikimedia
