Sve više ljudi želi da postane turistički vodič, pogotovo kako je turizam zaživeo i na našim prostorima. Na nama je da odgovorimo kako se postaje vodič, koji su uslovi za turistčikog vodiča i kako bi posao trebalo da izgleda
Posao turističkog vodiča, iako nekima deluje kao posao iz snova, zapravo nije ni jednostavan ni lak. Turistički vodiči rade dok su drugi na odmoru, a odgovornost im je uvek visoka. Međutim, nisu svi turistički vodiči, neki su i turistički pratioci. Pokušaćemo da objasnimo u čemu je razlika, ali i da detaljno objasnimo kako se polaže stručni ispit za vodiča i pratioca, kako njegov teorijski tako i praktični deo.
U Srbiji je trenutno 1.100 turističkih vodiča, te ukoliko želite da postanete jedan od njih potrebno je da ispunite uslove kako bi ostvarili zacrtani cilj – rada u turizmu. Treba znati da evidenciju turističkih vodiča i turističkih pratioca vodi Ministarstvo koje je dužno je da Registru turizma dostavlja evidenciju koju vodi u pisanoj formi najkasnije do 15. januara za prethodnu godinu. U evidenciji se nalaze podaci kao što su ime i prezime, JMBG, pol, datum rođenja, mesto rođenja, mesto stanovanja, broj legitimacije, strani jezik i kontakt podaci.
Takođe treba znati da turistički vodič i turistički pratilac svaki put kod sebe moraju imati legitimaciju, inače će platiti kaznu.
Turistički vodič ili turistički pratilac
Prvo treba razjasniti koja je razlika između turističkog vodiča i turističkog pratioca. Turistički vodič je lice koje je položilo stručni ispit za turističkog vodiča i pruža usluge vođenja, pokazivanja i stručnog objašnjavanja prirodnih, kulturno-istorijskih, arheoloških, etnografskih, privrednih i drugih znamenitosti.
Nasuprot njemu, turistički pratilac je lice koje je položilo stručni ispit za turističkog pratioca i prati turističku grupu i obavlja operativno tehničke poslove od početka putovanja do odredišta i nazad, ali ne vodi.
Zajedničko za turističkog vodiča i turističkog pratioca je da mora biti državljanin Republike Srbije i da mora da položi stručni ispit. Mogu biti i državljani Evropske unije, ali onda mora da zna srpski jezik. Različito kod ova dva zvanja je što se stručni ispit polaže pred različitim komisijama.
U svakom slučaju, ko može više može i manje, dakle lice koje ima položen stručni ispit za turističkog vodiča može da obavlja i poslove turističkog pratioca, dok obrnuto naravno nije dozvoljeno.
Uslovi za polaganje stručnog ispita za turističkog vodiča i turističkog pratioca
Kako bi neko polagao stručni ispit za turističkog vodiča ili turističkog pratioca potrebno je da pored državljanstva Republike Srbije i znanja srpskog jezika, ostvari još neke uslove.
Budući kandidat mora da ima najmanje srednje obrazovanje u četvorogodišnjem trajanju i da aktivno zna jedan strani jezik. Znanje srpskog jezika se, naravno, ne smatra znajem stranog jezika. Međutim, ukoliko kandidat zna znakovni jezik, smatraće se da zna strani jezik i nije dužan da ispunjava ovaj uslov.
Ukoliko državljanin Evropske unije želi da polaže za turističkog vodiča ili pratioca, potrebno je da takođe ima završenu četvorogodišnju školu, ali i da zna srpski jezik.
Gde se polaže stručni ispit za vodiča i pratioca?
Stručni ispit za turističkog vodiča polaže se pred komisijom za polaganje stručnog ispita za turističkog vodiča, dok se stručni ispit za turističkog pratioca polaže se pred komisijom za polaganje stručnog ispita za turističkog pratioca.
Obe komisije obrazuje ministar nadležan za poslove turizma i sačinjavaju je stručnjaci iz ovih oblasti. Komisiju čine predsednik komisije, koji ima zamenika, i odgovarajući broja članova komisije koji su ispitivači za predmete iz teorijskog dela i ispitivača iz praktičnog dela stručnog ispita za turističkog vodiča odnosno turističkog pratioca.
Članovi komisije moraju biti stručni, odnosno imati najmanje visoko obrazovanje i oni utvrđuju literaturu za polaganje stručnog ispita.
Stručni ispit se obično polaže u zgradi SIV 3, u ul. Omladinskih brigada br. 1 u Novom Beogradu, s tim što se lokacija može promeniti, tako da uvek proverite gde se obavlja polaganje pred ispit.
Prijava za polaganje stručnog ispita
Kako bi se prijavili za polaganje stručnog ispita za turističkog vodiča ili pratioca potrebno je da se za polaganje prijavite. Morate sačekati da Ministarstvo prvo raspiše oglas koji se objavljuje na zvaničnoj internet stranici ministarstva.
Kada se oglas raspiše u njemu će biti naveden način i rok za podnošenje prijava, sadržina prijave, dokumenta koja se podnose uz prijavu, iznos takse za polaganje stručnog ispita i drugi podaci. Tada će ministarstvo utvrditi kriterijume u pogledu broja i potrebnih kvalifikacija i veština kandidata, što zavisi od potreba turističkog tržišta, lokalnih samouprava, turističkih organizacija, turističkih agencija i slično.
Dokumenta koja su neophodna za polaganje stručnog ispita
Nakon što je kandidat za polaganje stručnog ispita uočio oglas, potrebno je da se na njega prijavi i to prijavom u pisanom obliku koja sadrži njegovo ime, ime jednog roditelja i prezime kandidata, datum i mesto rođenja, podatke o adresi stanovanja, broj, datum, mesto i država izdavanja lične karte ili pasoša, nivo obrazovanja, odnosno stepen i vrstu stručne spreme, strani jezik koji kandidat polaže, mesto polaganja psihološke procene prema raspoloživim filijalama nadležne službe za poslove zapošljavanja i kontakt podatke.
Uz prijavu kandidat za polaganje stručnog ispita prilaže i uverenje o državljanstvu Republike Srbije koje nije starije od šest meseci, odnosno overenu fotokopiju uverenja, overenu fotokopiju diplome o stečenom najmanje srednjem obrazovanju, overenu fotokopiju diplome o najmanje srednjem obrazovanju stečenom u inostranstvu, overenu fotokopiju rešenja organa, odnosno institucije nadležne za priznavanje isprave o stečenom obrazovanju u inostranstvu, kao i fotokopiju lične karte, odnosno izvod elektronskog čitača biometrijske lične karte ili pasoša.
Ako već imate položeni stručni ispit za turističkog pratioca, a prijavljujete se za polaganje ispita za turističkog vodiča, uz prijavu treba da priložite i dokaz o položenom stručnom ispitu za turističkog pratioca, polažete samo razliku u ispitima.
Ukoliko su neka dokumenta na stranom jeziku, na primer završili ste srednju školu u inostranstvu i slično, obratite pažnju da ona moraju biti prevedena od sudskog tumača.
Psihološka procena kandidata
Turistički vodič treba da bude zanimljiv, poželjno je i da je duhovit, tako da uz sva znanja koja poseduje treba da zainteresuje i što bolje predstavi destinacije na koje vodi turiste. Međutim, takođe mora biti i psihički stabilan kako bi bio podoban da obavlja ovaj posao.
Iako do sada nije bilo tako, prema najnovijim popisima obavezno je da pre pristupanja polaganju stručnog ispita ministarstvo upućuje kandidata na psihološku procenu u skladu sa podnetim zahtevom za obavljanje poslova turističkog vodiča ili turističkog pratioca.
Psihološku procenu budućeg vodiča ili pratioca vrši nadležna služba za poslove zapošljavanja (NSZ) primenom standardizovanih postupaka i dostavlja ministarstvu izveštaj sa psihološke procene u postupku izbora kandidata uz obavezu pravilnog čuvanja i korišćenja rezultata selekcije i uništavanja nakon isteka perioda od godinu dana.
Kandidat koji u potpunosti, odnosno većoj meri zadovolji zahteve u postupku psihološke procene za obavljanje poslova turističkog vodiča, odnosno turističkog pratioca tek onda može pristupiti polaganju stručnog ispita.
Kako izgleda psihološka procena
Nacionalna služba za zapošljavanje obavlja psihološku procenu prema unapred pripremljenom rasporedu (datum, vreme i mesto testiranja). Psihološku procenu obavljaju psiholozi zaposleni u funkciji profesionalne orijentacije i planiranja karijere i sastoji se iz pismenog dela, koji se može raditi grupno i traje od 2 do 3 sata i usmenog dela, odnosno intervjua koji psiholog obavlja pojedinačno sa svakim kandidatom.
Psihološka procena se odnosi na opšte i specifične sposobnosti i osobine ličnosti prema kriterijumima za navedene poslove, a prilikom procene koriste se psihološki merni instrumenti koje proizvode i distribuiraju ovlašćene institucije.
Svi kandidati posle psihološke procene imaju pravo na uvid samo svojih razultata, a ovi rezultati se smatraju službenom tajnom. Izveštaj sa psihološke procene koji se dostavlja ministarstvu koje vrši izbor kandidata sadrži samo podatak o kategoriji postignuća na datoj proceni.
Kandidat može biti svrstan u jednu od sledećih kategorija:
- u potpunosti zadovoljava zahteve za obavljanje navedenih poslova,
- u većoj meri zadovoljava zahteve za obavljanje navedenih poslova,
- u manjoj meri zadovoljava zahteve za obavljanje navedenih poslova,
- ne zadovoljava zahteve za obavljanje navedenih poslova,
- kandidat je odustao u toku postupka psihološke procene.
Stručni ispit za vodiča i pratioca: predmeti koji se polažu
Stručni ispit za turističkog vodiča odnosno pratioca sastoji se od teorijskog i praktičnog dela ispita. Strani jezik se polaže pismeno i usmeno, a predmet Informativno-vodička služba u turizmu usmeno i praktično, dok se svi ostali predmeti polažu samo usmeno.
Uspeh kandidata na stručnom ispitu za svaki predmet i konačan uspeh ocenjuje se ocenom „položio“ ili „nije položio“.
Teorijski deo stručnog ispita
Teorijski deo stručnog ispita za turističkog vodiča
Teorija na stručnom ispitu za turističkog vodiča se polaže se po programu koji obuhvata predmete:
- Ekonomika turizma,
- Turistički resursi,
- Agencijsko i hotelijersko poslovanje,
- Društveno uređenje, turistička politika i propisi u turizmu,
- Informativno-vodička službu u turizmu,
- Nacionalna istorija,
- Strani jezik.
Teorijski deo stručnog ispita za turističkog pratioca
Za turističkog pratioca teorijski deo stručnog ispita se polaže po programu koji obuhvata predmete:
- Društveno uređenje, turistička politika i propisi u turizmu,
- Informativno-vodička služba u turizmu,
- Agencijsko i hotelijersko poslovanje,
- Strani jezik.
Ekonomika turizma
Predmet Ekonomika turizma obuhvata sledeće gradivo: pojam turizma, turističkog proizvoda i vidove turizma; funkcije turizma; osnovne karakteristike razvoja turizma; osnovne karakteristike epoha razvoja turizma; savremene tendencije u međunarodnom turizmu; globalna turistička kretanja; pojam usluga i uslužnih delatnosti u turizmu; osnovne faktore razvoja turizma; definisanje potrošača u turizmu; vrste turističkih putovanja; karakteristike turističkog tržišta; specifičnosti turističke ponude i tražnje; heterogenost turističkih kretanja; definisanje pojma turističkih motiva i njihove karakteristike; osnovne funkcije turizma; značaj i ulogu marketinga u turizmu; zagađenje i turistički razvoj; pojam i značaj održivog razvoja turizma i važnije trendove u turizmu.
Literatura
- Unković S. i Zečević B., 2019, Ekonomika turizma, CID Ekonomski fakultet, Beograd
Turistički resursi
Predmet Turistički resursi obuhvata oblast Prirodnih resursa i oblast Kulturnih resursa.
Prirodni resursi
Oblast Prirodni resursi obuhvata sledeće gradivo: saobraćajno-geografski položaj Republike Srbije; turistički položaj Republike Srbije; prirodne resurse za razvoj turizma Republike Srbije; geomorfološke turističke resurse; hidrološke resurse; termomineralne vode Republike Srbije; klimu kao turistički resurs; floru i faunu kao turistički resurs; antropogene turističke resurse (etnografski, umetnički i ambijentalni); gradske turističke centre; planinske turističke centre; banjske turističke centre; seoski turizam; kongresni turizam; tranzitni turizam; nautički turizam; banjski turizam; sportski i manifestacioni turizam; turizam posebnih interesovanja; zaštitu životne sredine i nacionalne parkove.
Literatura
- Maksin, M, 2012, Turizam i prostor, Univerzitet Singidunum, Beograd – Poglavlje III, str. 89-155.; Poglavlje IV, str. 169-178.
- Jovanović, V, 2015, Tematski turizam, Univerzitet Singidunum, Beograd – str. 63-132, 183-212.
Kulturni resursi
Oblast Kulturni resursi obuhvata sledeće gradivo: osnovna obeležja stvaralaštva i uticaj na našu kulturu – praistorijsku i antičku umetnost, romansku, gotsku i vizantijsku umetnost, islamsku umetnost, barok, umetnost 19. veka i savremeno kulturno i umetničko stvaralaštvo; razvoj umetnosti na tlu Srbije – praistorijsku umetnost, antičku rimsku umetnost; monumentalnu sakralnu arhitekturu i slikarstvo srednjevekovne raške i moravske škole, uticaje i objekte islamske umetnosti, baroknu umetnost, klasicizam, romantizam, realizam, srpsku modernu umetnost prve polovine 20. veka i naivnu umetnost.
Literatura
- Radmila Novaković-Kostić (2010), Turizam i kultura. Izdavač autor
Agencijsko i hotelijersko poslovanje u turizmu
Predmet Agencijsko i hotelijersko poslovanje u turizmu obuhvata sledeće gradivo: nastanak i razvoj turističkih agencija; savremene tendencije poslovanja turističkih agencija; vrste turističkih agencija; funkcije agencija na turističkom tržištu; nastanak i razvoj organizatora putovanja; turističke aranžmane; hotelijerstvo kao privredna delatnost; tržišne osnove poslovanja u hotelijerstvu; opšti pristup klasifikaciji i kategorizaciji objekata; poslovnu saradnju hotelijera i turističkih agencija; međunarodne lance hotela i mala i srednja preduzeća u hotelijerstvu.
Literatura
- Vesna Spasić – Poslovanje turističkih agencija i organizatora putovanja, Univerzitet Singidunum, Beograd (izdanje od 2011. ili izdanja do 2018.); ili Vesna Spasić, Danijel Pavlović – Poslovanje turističkih agencija i organizatora putovanja, Univerzitet Singidunum, Beograd, 2018.
- Krunoslav Čačić – Poslovanje hotelskih preduzeća, Univerzitet Singidunum, Beograd (izdanje 2010. ili novija izdanja)
Obratiti pažnju da se kod ova dva udžbenika ne ispituje celokupno gradivo iz udžbenika već samo određena poglavlja, tako da se pre učenja treba uputiti na sajtu nadležnog ministarstva.
Društveno uređenje, turistička politika i propisi u turizmu
Predmet Društveno uređenje, turistička politika i propisi u turizmu obuhvata sledeće gradivo: društveno uređenje, osnovne instrumente turističke politike; osnovne sistemske propise i mere ekonomske politike Republike Srbije od značaja za poslovanje i kretanje u turizmu.
Literatura
- Ustav Republike Srbije („Službeni glasnik RS“, broj 98/06).
- Zakon o turizmu („Službeni glasnik RS“, br. 17/2019) – od glave III zaključno sa glavom V.
- Zakon o ugostiteljstvu („Službeni glasnik RS“, br. 17/2019) – od glave II zaključno sa glavom IV.
- Zakon o banjama („Službeni glasnik RS“, br. 80/92 i 67/93 – dr. zakon).
- Zakon o zaštiti životne sredine („Službeni glasnik RS“, br. 135/04, 36/09, 36/09 – dr. zakon, 72/09 – dr. zakon i 43/11 – US i 14/16) – glava II.
- Zakon o nacionalnim parkovima („Službeni glasnik RS“, broj 84/15).
- Zakon o kulturnim dobrima („Službeni glasnik RS“, br. 71/94, 52/11 – dr. zakon i 99/11 – dr. zakon) – glava II.
Informativno-vodička služba u turizmu
Predmet Informativno-vodička služba u turizmu obuhvata sledeće gradivo: mesto i uloga informativne službe u turizmu; karakteristike informativno-propagandne delatnosti u turizmu; komunikacije u turizmu; specifičnosti ponašanja potrošača u turizmu; slobodu volje i konflikte u vođenju turističkih grupa; karakteristike turističkih grupa; mesto i ulogu turističkih vodiča i turističkih pratilaca u realizaciji turističkih aranžmana; ulogu posebnih oblika turizma na promene u radu turističkih vodiča; specifičnosti rada turističkih vodiča i turističkih pratilaca; metodologiju rada turističkih vodiča i turističkih pratilaca; veštinu govorenja i veštinu slušanja; dokumentaciju pri realizaciji turističkih aranžmana; nepredviđene situacije u radu turističkih vodiča i turističkih pratilaca; korišćenje savremene tehnologije u radu turističkih vodiča i turističkih pratilaca; veštinu vođenja; putne isprave i vize; kretanje i boravak stranaca u našoj zemlji; carinske i devizne propise za domaće i strane putnike; kontrolu prometa robe za turiste; rizike u turizmu i rad turističkih vodiča i pratilaca; propise o prevozu putnika i prtljaga; iznajmljivanje vozila i Auto-moto savez Srbije (AMSS) u poslu turističkog vodiča; ponašanje i etiku u radu turističkih vodiča i turističkih pratilaca i praktične savete za rad.
Treba znati da se predmet Informativno-vodička služba u turizmu polaže i usmeno i praktično.
Literatura
- dr Snežana Štetić (2016), Vodička služba u turizmu, (drugo izmenjeno i dopunjeno izdanje), LI, Beograd
Nacionalna istorija
Predmet Nacionalna istorija obuhvata sledeće gradivo: periodizaciju praistorije; kameno doba na Balkanu; bronzano i gvozdeno doba na tlu Srbije; grčku antičku kulturu i rimsko doba na Balkanu; poreklo Slovena, njihove seobe i doseljavanje Slovena; hristijanizaciju Slovena; najstarije srpske kneževine; nastanak glagoljice i ćirilice; stvaranje srpske države ranog srednjeg veka; Stefan Nemanja i njegovo doba; Sveti Sava život i delo; sticanje nezavisnosti Srbije; nastanak, razvoj i značaj srpske pravoslavne crkve; turska osvajanja Balkana; Kosovska bitka; balkanske zemlje pod turskom vlašću; obnovu Pećke patrijaršije i njen značaj; uzroci, početak i tok Prvog srpskog ustanka; početak i tok Drugog srpskog ustanka; sticanje nezavisnosti Srbije; dinastiju Obrenovića; razvoj Kneževine/Kraljevine Srbije; Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca (Jugoslavija); dinastiju Karađorđevića; Prvi i Drugi balkanski rat; Prvi svetski rat; Jugoslavija između dva svetska rata; učešće Jugoslavije u Drugom svetskom ratu i borba za oslobođenje; stvaranje i razvoj posleratne Jugoslavije (FNRJ, SFRJ i SRJ); stvaranje državne zajednice Srbije i Crne Gore i Republika Srbija od 2006. godine do danas.
Literatura
- Branko Vujović, Nacionalna istorija, Beograd 1995. (skripta)
- Nova istorija srpskog naroda, Autori: Dušan T. Bataković, Milan St. Protić, Nikola Samardžić, Aleksandar Fotić, Beograd 2000, str. 3–51; 58–80; 82–89; 97–113; 137–169; 172–177; 181–189; 240–266; 271–278; 294–297; 306–335; 350–353.
Prilikom pripreme ispita iz nacionalne istorije, kao priručnike, obavezno koristiti udžbenike za istoriju za gimnazije društveno jezičkog smera (1-4. razred).
Međutim, postoji i preporučena literatura za opširnija saznanja iz nacionalne istorije za buduće turističke vodiče i turističke pratioce, a ministarstvo predlaže sledeću listu:
- Sima M. Ćirković, Srbi u srednjem veku, Beograd 1995.
- Miloš Blagojević, Sreten Petković, Srbija u doba Nemanjića: od kneževine do carstva: 1168–1381. Ilustrovana hronika, Beograd 1989.
- Miloš Blagojević, Dejan Medaković, Istorija srpske državnosti, I, Novi Sad. 2000.
- Georgije Ostrogorski, Vizantija i Sloveni, Beograd 1970.
- Moderna srpska država 1804–2004: hronologija, Beograd, 2004.
- I. Božić, S. Ćirković, M. Ekmečić i V. Dedijer, Istorija Jugoslavije, Beograd, 1972.
- Mitrović Andrej, Srbija u Prvom svetskom ratu, Beograd 1984.
- Branko Petranović, Istorija Jugoslavije 1918–1988, 1–3, Beograd, 1988.
- Ljubodrag Dimić, Istorija srpske državnosti, III, Novi Sad 2001.
- Istorija srpske kulture, pr. P. Ivić, G. Milanovac, 1996.
- Kulturna riznica Srbije, Sastavio i uredio Jovan Janićijević, Beograd 1996.
Znanje stranog jezika
Budući turistički vodič odnosno pratilaci u okviru stručnog ispita mora da pokaže znanje iz jednog stranog jezika. Predmet strani jezik se polaže pismeno i usmeno i to:
- Treba da razume suštinu konkretnih ili apstraktnih sadržaja u složenim tekstovima, kao i stručnu raspravu vezanu za delatnost koju obavlja,
- Da je u stanju da se izražava sa određenim stepenom spontanosti i lakoće, tako da razgovor sa izvornim govornikom ne predstavlja napor ni jednoj ni drugoj strani,
- Da se o velikom broju tema izražava jasno i potpuno, ume da iskaže svoje mišljenje o aktuelnim dešavanjima i izloži prednosti i mane različitih situacija i pojava.
Državljanin države članice Evropske unije i Evropskog ekonomskog prostora mora da pokaže znanje iz srpskog jezika pod istim uslovima kao i domaći državljanin za strani jezik.
Predmet strani jezik se polaže kao prvi od svih predmeta.
Znanje još nekog stanog jezika potrebno za turističkog vodiča
Ukoliko kandidat za vodiča odnosno pratioca, pored stranog jezika koji je položio, zna još neki drugi strani jezik isti mu se može priznati ako je znanje tog jezika na nivou koji je propisan za poznavanje stranog jezika koji je položio, što znači da znanje drugog jezika dokazuje diplomom o stečenom srednjem obrazovanju na jeziku nacionalnih manjina, diplomom o stečenom visokom obrazovanju na studijama drugog stepena (diplomske akademske studije – master, specijalističke akademske studije, specijalističke strukovne studije), odnosno na osnovnim studijama u trajanju od najmanje četiri godine o zvanju profesora stranog jezika, odnosno sertifikatom instituta ili škole koji su registrovani za tu delatnost, kao i diplomom o stečenom najmanje srednjem obrazovanju države članice Evropske unije i Evropskog ekonomskog prostora.
Praktični deo stručnog ispita za turističkog vodiča i pratioca
Praktični deo stručnog ispita, kojim se utvrđuje veština vođenja, odnosno praćenja i sposobnost obavljanja operativno tehničkih poslova, kao i primena znanja iz svih predmeta, obuhvata vođenje odnosno praćenje turističke grupe pravcem odnosno itinererom za turističkog vodiča ili turističkog pratioca koji odredi predsednik komisije na predlog ispitivača iz praktičnog dela stručnog ispita.
Ispitivači iz praktičnog dela stručnog ispita predlažu predsedniku komisija najmanje po tri itinerera.
Ovaj deo stručnog ispita za turističkog vodiča je završni deo stručnog ispita i polaže se u toku dvodnevnog putovanja sa noćenjem i polaskom iz Beograda, a prema unapred utvrđenom itinereru.
Itinerer obuhvata sledeću rutu, koja može promeniti te obratite pažnju:
- prvi dan: Beograd – Manasija – Ravanica – Kruševac – Ljubostinja,
- drugi dan: Studenica – Žiča – Kragujevac – Beograd.
Kandidati treba da prouče pravce kretanja koristeći saobraćajne, geografske i turističke karte i da shodno tome pripreme izlaganja o prostorima, mestima i resursima pored kojih se prolazi i koji se obilaze. Tokom polaganja praktičnog dela stručnog ispita kandidati prezentuju svoja znanja o zapravo svemu kroz šta prolaze, a naročito o:
- reljefu Srbije i planinama (Avala, Kosmaj, Rudnik, Stolovi, Goč, Kopaonik i ostale planine),
- vodnim prostorima Srbije (Sava, Dunav, Velika Morava, Zapadna i Južna Morava, Ibar, Studenica i ostali vodni prostori),
- pećinama Srbije (Resavska pećina, Zlotske pećine, Lazareva pećina, Rajkova pećina…),
- banjama i termomineralnim izvorima (Vrnjačka Banja, Sokobanja, Jošanička Banja, Bogutovačka Banja, Mataruška Banja…),
- biogeografskim motivima Srbije i predelima kroz koje se putuje sa posebni naglaskom na zaštićenim prostorima, delovima prirode životinjskim svetom,
- regijama i njihovim karakteristikama (prirodni i antropogeni resursi, stanovništvo, ekonomski razvoj),
- gradovima (Beograd i njegove opštine, Smederevo, Požarevac, Kragujevac, Jagodina, Kraljevo, Kruševac, Čačak…),
- ostalim manjim i većim naseljenim mestima kroz koja se putuje,
- arheološkim lokalitetima, starim gradovima, tvrđavama…
- nacionalnim parkovima (Đerdap, Kopaonik…),
- istorijskom razvoju Srbije i predelima kroz koje se putuje,
- kulturno-istorijskim spomenicima Srbije i predelima kroz koje se putuje,
- kulturi, običajima, folkloru, muzici, gastronomiji…
- planovima razvoja lokaliteta, mesta, regije…
Kako izgleda praktični deo stručnog ispita za turističkog vodiča
U toku putovanja svaki kandidat odgovara više puta, pri čemu mora da raspolaže informacijama u vezi sa geografskim podacima, istorijskim događajima, privredno-ekonomskim razvojem regiona, razvojem saobraćajne infrastrukture, razvojem turizma, kulturno-istorijskim spomenicima, stanovništvom, običajima, sadašnjim i budućim razvojem područja kroz koja se putuje.
Kandidati polažu praktični deo stručnog ispita na srpskom i stranom jeziku koji su položili u okviru teorijskog dela ispita.
Praktični deo stručnog ispita polaže se usmeno i obuhvata sledeća tri dela:
- Izlaganje opšteg gradiva u autobusu,
- Polaganje ispita na lokalitetima,
- Polaganje ispita unutar sakralnih građevina (freskoslikarstvo).
Prilikom polaganja od kandidata se očekuje da vladaju materijom o kojoj govore, kao i da pokažu sposobnost zanimljivog prezentovanja potrebnih znanja i informacija.
Za pripremu polaganja praktičnog dela stručnog ispita kandidati mogu da koriste svu raspoloživu literaturu iz različitih oblasti (istorija, istorija umetnosti, geografija, ekonomija, biologija, turizam), kao i geografske, saobraćajne i turističke karte, shodno itinereru.
Literatura (preporučena)
- Bataković, D. T., Protić, M .St., Samardžić N., Fotić A., 2000, Nova istorija srpskog naroda, Beograd,
- Vujović B., 1995, Nacionalna istorija, (skripta), Beograd,
- Blagojević, M., Medaković D., 2000, Istorija srpske državnosti, I , Novi Sad,
- Ostrogorski, G., 1970, Vizantija i Sloveni, Beograd,
- Vujović, B., Istorija umetnosti, autorsko izdanje, Beograd,
- Novković-Kostić, R., 2010, Turizam i kultura
- Stanković, S., Turistička geografija Srbije, Geografski fakultet, Beograd
- Stanković, S., Turistički potencijali reka SR Srbije, Zavod za udžbenike, Beograd,
- Štetić, S., Turistička geografija Srbije, ili Štetić, S., Nacionalna turistička geografija Srbije LI, Beograd,
- Romelić, J., Turističke regije Srbije, PMF, Novi Sad,
- Maksin, M., 2012, Turizam i prostor, Singidunum, Beograd,
- Jovanović, V., 2015, Tematski turizam, Univerzitet Singidunum, Beograd,
- Božić, I., Ćirković S., Ekmečić, M. i Dedijer,V., 1972, Istorija Jugoslavije, Beograd,
- Spasić, V., 2011 (ili novija izdanja), Poslovanje turističkih agencija i organizatora putovanja, Univerzitet Singidunum, Beograd,
- Čačić, K., 2010 (ili novija izdanja), Poslovanje hotelskih preduzeća, Univerzitet Singidunum, Beograd,
- Udžbenici srednjih škola i fakulteta iz navedenih oblasti,
- Enciklopedijska izdanja,
- Domaći i strani turistički vodiči,
- Putopisi domaćih i stranih autora.
Pored gore navedene literature, za pripremu polaganja praktičnog dela stručnog ispita neophodno je da kandidati koriste i literaturu predviđenu za pripremu polaganja teorijskog dela stručnog ispita.
Tokom polaganja praktičnog dela stručnog ispita kandidati prezentuju znanja koja se odnose na postupanja turističkog pratioca u konkretnim situacijama, rešavanje određenog slučaja ili simulaciju situacije kao što su npr. procedure nakon sletanja aviona na aerodrom u stranoj zemlji, postupak u slučaju gubitka pasoša ili iznenadne bolesti turiste u stranoj zemlji, procedure na carini, rešavanja reklamacije putnika na destinaciji, pre svega u vezi sa smeštajem, ali i na druge okolnosti u kojima se turistički pratilac može naći u svom radu sa turističkom grupom.
Takođe, za postupanja koja se odnose na rešavanje reklamacija putnika kandidati treba da se upoznaju sa odredbama važećeg Zakona o turizmu, ali i Zakona o zaštiti potrošača (čl. 93-109) kojima su uređuje ova oblast.
Da li se može pasti stručni ispit za turističkog vodiča i šta onda
Stručni ispit za turističkog vodiča odnosno pratioca se može pasti. Ukoliko se ne položi strani jezik, koji se prvi polaže, kandidat nema pravo polaganja popravnog ispita, niti može pristupiti polaganju ostalih ispita.
Što se tiče ostalih predmeta, kandidat koji ne pokaže potrebno znanje na teorijskom delu stručnog ispita za turističkog vodiča iz najviše dva predmeta, može polagati popravni ispit.
Isto tako, kandidat koji ne pokaže potrebno znanje na teorijskom delu stručnog ispita za turističkog pratioca iz najviše jednog predmeta, može polagati popravni ispit.
Međutim, ako je kandidat za polaganje stručnog ispita za turističkog vodiča na teorijskom delu stručnog ispita dobio ocenu iz tri ili više predmeta „nije položio“ smatra se da nije položio stručni ispit, odnosno za turističkog pratioca na teorijskom delu stručnog ispita dobio ocenu iz dva ili više predmeta „nije položio“, smatra se da nije položio stručni ispit.
Što se tiče praktičnog dela ispita, smatra se da ga je kandidat položio ako je pokazao sposobnost samostalnog vođenja odnosno praćenja turističke grupe. Međutim, ako kandidat nije položio praktični deo stručnog ispita smatra se da nije položio stručni ispit.
Popravni ispit teorijskog dela stručnog ispita organizuje se u roku koji ne može biti kraći od 15 dana niti duži od 90 dana računajući od dana objavljivanja rezultata ispita na internet sajtu ministarstva. Ako kandidat ni tada ne položi popravni ispit teorijskog dela stručnog ispita smatra se da nije položio stručni ispit.
Koliko košta ispit za turističkog vodiča i pratioca
Naravno, bez uplate taksi se ne može ni u ovom slučaju. Prema važećim propisima u trenutku pisanja ovog teksta, iznos taksi je sledeći:
- Taksa za polaganje stručnog ispita za turističkog vodiča iz ostalih predmeta stručnog ispita iznosi 15.000,00 dinara.
- Taksa za polaganje stručnog ispita za turističkog pratioca za polaganje ispita iz ostalih predmeta stručnog ispita iznosi 6.000,00 dinara.
- Taksa za polaganje stručnog ispita za kandidata koji je položio stručni ispit za turističkog pratioca, a koji polaže diferencijalne predmete za turističkog vodiča, iznosi 9.000,00 dinara.
Takse se uplaćuju na račun Ministarstva trgovine, turizma i telekomunikacija br. 840-30941845-04, sa pozivom na broj: 41-601 i po modelu: 97. Svrha uplate takse je Taksa za polaganje stručnog ispita za turističkog vodiča i turističkog pratioca, a primalac je naravno Ministarstvo trgovine, turizma i telekomunikacija.
Posebno savetujemo svima da pre eventualnog prijavljivanja i uplate taksi na službenim stranicama nadležnog ministarstva provere sve informacije, s obzirom da mogu biti predmet promene.
Kako bilo, bilo da ste budući turistički vodič ili turistički pratilac, srećno na ispitu i na novom poslu.
