Jedrene (Edirne) je grad u kome se osmanska istorija, slikoviti pejzaži i ukusna lokalna kuhinja spajaju u nezaboravno iskustvo. Ova prva evropska prestonica osmanske Turske je ujedno i idealna destinacija za produženi vikend.
Sadržaj
Smešten u Marmarskom regionu Turske, blizu granice sa Bugarskom (20km) i Grčkom (7km), Jedrene je grad koji objedinjuje odjeke drevnih imperija, spokoj prirode i bogato kulinarsko nasleđe koje se proteže od carske kuhinje do savremenih trpeza. Sa dubokim istorijskim korenima i živom kulturnom tradicijom, Jedrene tokom cele godine privlači kako domaće tako i strane turiste.
Istorija grada Jedrene
Nekadašnja druga prestonica Osmanskog carstva, Jedrene se često naziva i “vratima Turske ka Evropi”. Grad bogat viševekovnom istorijom nudi posetiocima priliku da se upoznaju sa nasleđem Osmanlija, Rimljana i Romeja (Vizantinaca), dok istovremeno uživaju u predivnim pejzažima i autentičnim specijalitetima.
Grad poznat kao turski Edirne, nekada se zvao Hadrianopolj po rimskom caru Hadrijanu koji ga je osnovao na mesu nekadašnjeg tračkog naselja Uskadama. Baš ovde je Konstantin Veliki pobedio Licinija 323. godine, a 378. godine Vizigoti su pobedili rimsku vojsku dok je car Valens ovde skončao kao jedini rimski car koji je poginuo u borbi.
Tako je Jedrene je bio raskrsnica civilizacija kroz vekove. Godine 1361, sultan Murad I osvojio je grad i učinio ga prestonicom Osmanskog carstva, status koji je zadržao sve do osvajanja Carigrada (Istanbula) 1453. godine. Tokom ovog perioda, Jedrene je cvetao kao kulturni, umetnički i intelektualni centar.
Srpska istorija i Jedrene
Za Srbe, Jedrene ima poseban istorijski značaj. Kao važna osmanska prestonica, Jedrene je bio mesto iz kog su planirane mnoge vojne ekspedicije prema Balkanu, uključujući i Srbiju. U 14. i 15. veku, mnogi srpski plemići, monasi i učenjaci su bili u kontaktu sa ovim gradom – neki kao zarobljenici, drugi kao diplomate ili vojnici u osmanskoj službi.
Iz Jedrena je krenuo Lala Šahin da na prepad napadne srpsku vojsku, tačnije vojsku despota Uglješe i kralja Vukašina u čemu je uspeo tokom Bitke na reci Marici.
Tokom perioda osmanske vladavine nad Srbijom, srpski zarobljenici su često dovođeni u Jedrene, a određeni broj pravoslavnih hramova i zajednica je postojao u okolini grada. Takođe, Jedrene je bio važan centar verskog dijaloga između pravoslavnih i muslimanskih teologa.
Šta videti u Jedrenama
Jedrene je grad koji spaja bogatu osmansku i balkansku istoriju, duhovnu i medicinsku tradiciju, prirodne lepote i gastronomski užitak. Njegova povezanost sa srpskom istorijom i Balkanom čini ga posebno značajnim i za srpske turiste. Bilo da vas interesuju arhitektura, medicina, sport, umetnost ili hrana – Jedrene ima ponešto za svakoga.
Džamija Selimija – remek-delo Sinanove arhitekture
Najveća i najpoznatija atrakcija Jedrena je džamija Selimija (Selimiye Camii), koju je osmislio čuveni osmanski arhitekta Mimar Sinan. Ova monumentalna građevina iz 16. veka, koju je Sinan proglasio svojim najvažnijim delom, simbol je osmanske arhitektonske moći. Sa ogromnom kupolom i bogatim detaljima, dominira panoramom Jedrena i nećete je moći promašiti.
Unutrašnjost Selimija džamije zadivljuje bogatom ornamentikom, kaligrafijom i majolikama. Pored džamije se nalazi kompleks (külliye) koji obuhvata škole, bolnice i druge objekte iz perioda kada je Jedrene bio prestonica.
Selimija džamija se nalazi na UNESCO-voj Listi svetske baštine od 2011. godine.
Stara džamija – jednostavnost s duhovnim mirom
Pre Selimije, Stara džamija (Eski Camii) bila je najvažniji verski objekat u Jedrenama. Izgrađena početkom 15. veka, poznata je po svojoj jednostavnoj spoljašnjosti i impresivnim kaligrafskim natpisima unutar džamije.
Unutrašnjost džamije odiše smirenošću, a velika kupola i stubovi osiguravaju odličnu akustiku. Ova džamija je i dalje aktivno mesto molitve i duhovnog okupljanja lokalnog stanovništva.
Džamija s tri balkona – spoj umetnosti i arhitekture
Još jedan dragulj osmanske arhitekture je džamija s tri balkona (Üç Şerefeli Camii). Ime je dobila po minaretu sa tri balkona, što je bila retkost za vreme njenog nastanka u 15. veku. Ova džamija označava prelaz u osmanski klasični stil i preteča je monumentalnijih zdanja kakva je kasnije bila Selimija. Minareti su različite visine i dizajna, a centralna kupola pokazuje napredak u tehnikama građenja.
Bazar Ali Paše – istorija u svakom dućanu
U samom centru Jedrena nalazi se istorijski bazar Ali Paše (Ali Paşa Çarşısı), koji potiče iz 16. veka. Dizajniran od strane Mimara Sinana, ovaj natkriveni bazar je i dalje u funkciji, a u njegovim brojnim dućanima možete pronaći tradicionalne rukotvorine, bakarne predmete, začine i poznate slatkiše kao što su badem bombone i “Edirne sapun”.
Osim kupovine, ovde se može osetiti duh svakodnevnog života iz osmanskog perioda, i ne samo to.
Jedrene je poznat po zanatlijama i rukotvorinama. Bazari kao što su Bedesten, Arasta i bazar Ali Paše nude ručno rađene proizvode, tekstil, keramiku i lokalne delikatese.
Grad je takođe poznat po umetnosti ebrua (turska tehnika oslikavanja papira na vodi) i izradi tradicionalnih pločica, koji su takođe deo nematerijalne baštine priznatih od strane UNESCO-a.
Muzej zdravlja – prvi psihijatrijski centar u Evropi
U sklopu Trakijskog univerziteta nalazi se Muzej zdravlja (Sağlık Müzesi), koji je smešten u bivši kompleks bolnice iz 15. veka – Darüşşifa. Ovaj centar bio je poznat po naprednom lečenju mentalnih bolesti. Muzej verno prikazuje kako se negovalo zdravlje u osmansko doba i često se ističe kao jedan od najzanimljivijih muzeja u Turskoj.
Ova nekadašnja bolnica osnovana 1488. godine prikazuje kako su Osmanlije koristile muziku, vodu, aromaterapije i psihološke metode za lečenje bolesti – koncepti koji su daleko ispred svog vremena. Muzičari su svirali terapeutske melodije kako bi pomogli pacijentima da se oporave – praksa koja potiče još iz vremena Turaka Seldžuka.
Muzej zdravlja se nalazi na čekanju za UNESCO-vu listu.
Most preko reke Tundže – tišina prošlih vekova
Mostovi u Jedrenama nisu samo funkcionalni već i estetski važni za istorijski ambijent grada. Most preko reke Tundže (Tunca Köprüsü) vodi ka Starom carigradskom putu i ima izuzetnu istorijsku i arhitektonsku vrednost. Okružen zelenilom i tihim tokom reke, idealan je za šetnju, fotografisanje i razmišljanje o prošlim vremenima.
Karađoz bašta i festival rvanja
Jedan od najpoznatijih događaja u Jedrenu je tradicionalni festival masnog rvanja (Kırkpınar Yağlı Güreşleri), koji se održava svake godine u Karađoz bašti. Sama bašta, okružena prirodom i sportskim terenima, mesto je gde se mešaju tradicija, sport i druženje.
Ovaj festival traje više od 650 godina i održava još od 1362. godine, a smatra se najstarijim aktivnim sportskim takmičenjem na svetu. Ova manifestacija, koja se održava svakog leta, uvrštena je na UNESCO-vu Listu nematerijalnog kulturnog nasleđa čovečanstva.
Rimske i vizantijske ruševine – temelji prošlosti
Iako je Jedrene najpoznatiji po osmanskom nasleđu, ovde se mogu pronaći i ostaci iz rimskog i vizantijskog perioda. Ostaci bedema, starih kapija i temelja svedoče o važnoj strateškoj ulozi koju je grad imao kao Hadrijanopolj, grad koji je bio važna tačka između Evrope i Azije.
Prirodne lepote Jedrena
Jedrene nije samo istorija. Za ljubitelje prirode, grad nudi raznovrsne aktivnosti: reka Tunca i reka Marica (Meriç), kao i obala Sarosa, savršena su mesta za opuštanje, ribolov ili vožnju čamcem. Nacionalni park Gala i šuma Musabejli idealni su za planinarenje i posmatranje ptica.
Okolina grada nudi mir i tišinu, a posebno se izdvaja kvart Karaağaç, poznat po staroj železničkoj stanici koja je pretvorena u umetnički i kulturni centar.
Bogato kulinarsko nasleđe Jedrena
Bez hrane nema ni putovanja, a Jedrene kao bivša prestonica Osmanskog carstva, ima raskošnu gastronomsku tradiciju. Najpoznatiji specijalitet je Jedrene tava džiger (Tava Ciğeri) – pržena teleća džigerica, tanka i hrskava, poslužena uz paprike i hleb. Tu su i lokalni sirevi, posebno Jedrene beli sir (feta).
Od jela izdvajaju se i Kapama – jelo od mesa u dugoj pripremi, Ciğer Sarma – džigerica u listovima vinove loze, kao i poslastice poput badem ezmesi (pasta od badema), Deva-i misk helvasi i badem kurabije (badem kolačići), čija receptura potiče još iz carske kuhinje.
Kako stići do Jedrena i kuda dalje
Jedrene je odličan grad da u njemu provedete vikend. Ako ste se odlučili za produženi vikend sa usputnim stanicama u Bugarskoj kao što je Plovdiv, Jedrene je odlična krajnja tačka. Takođe, ukoliko ste se kolima uputili u Istanbul ovde možete odmoriti i provesti ceo dan u razgledanju i uživanju, odnosno prenoćiti i nastaviti dalje.
Grad je odlična tačka odmora čak iako ste se uputili u Tursku na more jer je prvi veliki grad u Turskoj kako pređete u nju iz Bugarske preko graničnog prelaza Kapikule. Iz Jedrena možete nastaviti i južno u Grčku i posetiti njen trakijski deo.
Napišite nam u komentarima vaše utiske o Jedrenu.
