Sirmijum, nekadašnji carski rimski grad (Sirmium), a danas Sremska Mitrovica poznat je po Carskoj palati i njenim mozaicima. Ovi mozaici, nastali krajem trećeg i početkom četvrtog veka, predstavljaju jednu od najbolje sačuvanih celina za praćenje razvoja umetnosti oblikovanja enterijera na Balkanu u vreme kasnog Rimskog carstva.
Mozaici Carske palate u Sremskoj Mitrovici biće restaurirani tokom ove godine i za ovaj posao obezbeđena su sredstva u iznosu od 3,5 miliona dinara preko konkursa Ministarstva kulture i informisanja.
Carska palata je natkrivena pre deset godina i za to vreme je otkriveno oko 350 m2 površina prekrivenih mozaicima, a restaurirano i konzervirano je oko 120 m2. Najraskošniji mozaik koji je pronađen je sa likom boga Merkura, ima više od 10.000 delova od kojih su mnogi od stakla, pozlaćeni i posrebreni.
Ljubiša Šulaja, direktor sremskomitrovačkog Zavoda za zaštitu spomenika kulture, kaže da očekuje da će za nekoliko godina, kada se svi mozaici otkriju, ovaj objekat postati jedna od najvećih galerija antičkih mozaika u Evropi.
„Mozaici čija konzervacija traje od 2013. godine, bili su u depou od 1976. godine, kada su i otkriveni na lokalitetu gde je danas podignut Vizitorski centar – Carska palata Sirmijuma. Konzervaciju mozaika rade stručnjaci Republičkog i našeg zavoda za zaštitu spomenika kulture, i to je težak i vrlo odgovoran posao“, kaže Šulaja za Novosti. Koliko je ovaj posao težak i temeljan govori podatak da desetak centimetara kvadratnih traje ponekad i par sati da se očisti. Mozaici se čiste različitim alatima, a prema rečima arhitekte konzervatora Ivana Filipovića, to se radi najčešće zubarskim alatima i kojekakvim kukicama.
Kako su se u Rimu menjali rimski carevi, tako su i menjali i mozaici u Sirmijumu, te je u Carskoj palati otkrivano iz više slojeva kroz nekoliko vekova.
„Mozaik sa likom boga Merkura je predstavljen javnosti i potiče iz kasnog trećeg veka nove ere, kada je za vreme vladavine cara Dioklecijana građena i Carska palata. Ovaj restaurirani mozaički pod, koji je izložen na zidu palate je jedini figuralni mozaik od 350 m2 mozaičkih podova koji su otkriveni na ovom lokalitetu“, kaže Šulaja. On je izrazio nadu da će Carska palata u Sremskoj Mitrovici posle obnove svih mozaika biti uvrštena u svetsku baštinu Uneska. Podsećamo, jedini lokalitet koji je pod zaštitom organizacije Unesko u Srbiji je Felix Romuliana, odnosno Gamzigrad kod Zaječara.
Carska palata u Sremskoj Mitrovici, pored nalazišta Justinijana Prima kod Lebana, Feliks Romulijana kod Zaječara i Šarkamen kod Negotina, predstavlja jedno od najznačajnijih, ako ne i najznačajnije rimsko nasleđe na ovim prostorima, pogotovo ako se uzme u obzir strateška važnost i značaj drevnog Sirmiuma koga godišnje poseti oko 20.000 posetilaca.
Sirmijum jedna od četiri prestonice Rimskog carstva
Sirmijum je bio jedna od četiri prestonice Rimskog carstva. Prvi put se pominje u 4. veku pre nove ere i prvobitno su ga naseljavali Iliri i Kelti. Već u 1. veku pre nove ere osvojili su ga Rimljani i u doba carstva postao je glavni grad rimske provincije Donje Panonije, a kasnije i glavni grad prefekture Ilirik i provincije Panonija Sekunda. Zbog značaja i strateške važnosti Sirmijum je 294. godine proglašen za jednu od četiri prestonice Rimskog carstva.
1990. godine Sirmijum je proglašen arheološkim nalazištem od izuzetnog značaja u Srbiji.
Naslovna fotografija: Vanilica / Wikimedia
