Da li ste znali da svaki dan doživimo ne jedan sumrak već tri sumraka i tri svitanja, koja su takođe sumraci samo što nastupaju obrnutim redosledom. Ovaj fenomen prepoznaju i ptice, od kojih neke više vole da polete tokom takozvanog građanskog sumraka, a druge u suton u kome se najbolje snalaze moreplovci.
Većina nas misli o sumraku kao o jedinstvenom periodu kada dan prelazi u noć, ali ustvari postoje tri sumraka: građanski ili civilni, nautički i astronomski. Svaki od njih je definisan na osnovu toga koliko je Sunce daleko ispod horizonta.
Građanski sumrak
Građanski ili civilni sumrak nastupa prvi i počinje zalaskom Sunca, kada je ono tačno na horizontu, ili precizno rečeno na 0 stepeni ispod horizonta. To je vreme kada se pale prva ulična svetla, a u 19. veku se govorilo da je to doba dana kada knjige još uvek mogu da se čitaju napolju.
Imajući u vidu koliko se danas čitaju knjige pri bilo kakvom svetlu, ova definicija je postala neupotrebljiva.
Nautički sumrak
Kad je Sunce na 6 stepeni ispod horizonta, počinje nautički sumrak. Ako se na snalazite baš najbolje sa stepenima, probajte to da odredite ovako. Ispružite ruku s dlanom okrenutim prema horizontu, pri čemu prsti treba da budu spojeni i ispruženi paralelno sa horizontom. Zatvorite jedno oko. Širina prva tri prsta iznosi otprilike 5 do 6 stepeni, zavisno od veličine vaše šake. Iako nautički sumrak počinje dosta vremena nakon zalaska sunca, ima još prilično svetlosti zahvaljujući našoj atmosferi, koja omogućava sunčevim zracima da se odbijaju od neba.
Matematička linija razdvajanja između civilnog i nautičkog sumraka nije lako vidljiva golim okom, izuzev ako niste pomorac. Najsjajnijim zvezdama i planetama vidljivim tokom i pre građanskog sumraka pridružuje se mnoštvo drugih nebeskih tela, koja se mogu koristiti za navigaciju. Međutim, tokom nautičkog sumraka, moreplovac na moru još uvek može da vidi horizont, odnosno razliku između vode i neba, što je glavni element za određivanje lokacije kada nema dostupnih orijentira.
Sumrak za ptice
Zanimljivo je da nisu samo ljudi sposobni da uoče različite periode sumraka. Naučnici su otkrili da različite vrste ptica selica počinju svoje noćno putovanje tokom određenog sumraka. Recimo, obični noćni jastreb radije poleće u vreme građanskog sumraka, dok je nautički sumrak popularan među drozdovima.
Bilo da ste na kopnu ili na moru, nautički sumrak je period kada je previše tamno za čitanje bez veštačkog svetla, ali još uvek možete da vidite horizont.
Astronomski sumrak
Posljednji sumrak, kada je sunce 12 do 18 stepeni ispod horizonta, je astronomski sumrak. On je za ljudsko oko možda najzahtjevniji od svih sumraka, osim ako niste astronom ili ozbiljno zagrejani za posmatranje zvezda. Većina nas, posebno u svetlosno zagađenim gradovima, ovo bi razdoblje smatrala noćnim.
Čak i u ruralnim ili divljim područjima, horizont se više ne vidi. Ako ste negde gde nema puno veštačkog svetla, mogli biste da vidite većinu nebeskih objekata koji su zanimljivi posmatračima zvezda.
Iako je sunce duboko ispod horizonta, maleni deo njegove svetlosti ipak dopire svuda gde se nalazite tokom astronomskog sumraka, odbijajući molekule vazduha, vode i gasa u atmosferi. Nema puno svetla, ali ga ima dovoljno da pokvari astronomska posmatranja slabijih zvezda, galaksija i maglina. Kad je sunce 18 stepeni ispod horizonta ili niže, zavlada noć.
Sumrak u zoru
Dužina svakog sumraka jako varira u zavisnosti od geografske širine. Što ste bliže ekvatoru, dan brže prelazi u noć, obično za oko sat do dva tokom cele godine. Ali na višim geografskim širinama, oproštaj od sunca postaje duži leti, a kraći zimi. U polarnim oblastima, nakon neprekidne letnje svetlosti, sedmicama se zadržava sumorni, sve dublji plavo-sivi trojac sumraka, pre nego što izbledi u crno.
Ono što nazivamo svitanjem, takođe su tri sumraka koja se ponavljaju, samo obrnutim redosledom. To znači da svaki dan, ili ako vam je draže svaku noć, doživimo dva puta po tri sumraka, odnosno ukupno šest razdoblja koja su i svetlo i tama.
Izvor: Biznis i finansije
