Kučajske planine, prelepi ambijent na istoku Srbije, uskoro će biti „turistička destinacija“. Vlada Srbije donela je Odluku o izradi Strateške procene uticaja Prostornog plana područja posebne namene turističke destinacije Kučajske planine na životnu sredinu, a kao razlog se navodi strateška procena koja je definisana na osnovu teritorijalnog obuhvata i mogućih uticaja Prostornog plana područja posebne namene.
Kako se u odluci navodi, prostorni plan je značajan za zaštitu životne sredine i održivi razvoj koje proizilaze iz potrebe da se životna sredina, prirodne i kulturno-istorijske vrednosti zaštite i obezbedi održivi razvoj na području prostornog plana, iz potrebe da se u planiranju prostornog razvoja područja prostornog plana za Kučajske planine sagledaju strateška pitanja zaštite životne sredine i obezbedi njihovo rešavanje na odgovarajući način, kao i činjenice da Prostorni plan predstavlja okvir za realizaciju posebne namene planskog područja.
Za područje prostornog plana biće izrađena strateška procena koja će obuhvatati delove teritorije opštine Despotovac i celu teritoriju opštine Žagubica. Na teritoriji opštine Despotovac strateška procena će ubuhvatiti cele katastarske opštine: Bukovac, Vojnik, Dvorište, Despotovac, Židilje, Jezero, Jelovac, Lipovica, Lomnica, Panjevac, Popovnjak, Ravna Reka, Resavica, Sladaja, Stenjevac i Strmosten (Lisine).
Na teritoriji opštine Žagubica strateška procena će obuhvatiti cele katastarske opštine Bliznak, Breznica, Vukovac, Žagubica, Novarica, Jošanica, Krepoljin, Krupaja (gde se nalazi i Krupajsko vrelo), Laznica selo, Laznica Selište, Medveđica, Milanovac, Milatovac, Osanica, Ribare, Sige i Suvi Do. U Nacrtu Prostornog plana biće data konačna granica.
Šta podrazumeva strateška procena Kučajskih planina
Pre svega, izrada Strateške procene je zasnovana na studijsko-analitičkoj dokumentaciji iz oblasti prostornog planiranja, turizma, zaštite kulturnih dobara, prirode i životne sredine, vodoprivrede, kao i drugoj relevantnoj dokumentaciji. Strateškom procenom biće razmatrana pitanja zaštite vazduha, voda, zemljišta, živog sveta, prirode, kulturno-istorijske baštine, kao i druga pitanja za koja se u toku izrade utvrdi da zahtevaju odgovarajuću obradu.
Dalje, izveštaj o strateškoj proceni, kao dokument kojim se prikazuje postupak izrade Strateške procene, sadržaće rezultate do kojih se došlo i način integrisanja u postupak pripreme Prostornog plana, sadržaće polazne osnove Strateške procene, a to su: obuhvat, predmet i ciljevi Prostornog plana, zahtevi zaštite životne sredine iz relevantnih planskih i drugih dokumenata, kao i opšte i posebne ciljeve Strateške procene i indikatore.
Isto tako, izveštaj će sadržati procenu mogućih uticaja na životnu sredinu. To se odnosi prvenstveno na prikaz stanja životne sredine na području Prostornog plana, varijante razvoja planskog područja, uključujući scenario nultog razvoja i varijante razvoja i zaštite planskog područja povoljne sa aspekta zaštite životne sredine, i procenu uticaja varijantnih rešenja na životnu sredinu.
Izveštaj će sadržati i opis mera za sprečavanje i ograničavanje negativnih i uvećanje pozitivnih uticaja na životnu sredinu, poređenje varijantnih rešenja i prikaz razloga za izbor najpovoljnijeg, procenu uticaja planskih rešenja na životnu sredinu, opis mera za sprečavanje i ograničavanje negativnih i uvećanje pozitivnih uticaja na životnu sredinu; način na koji su pri proceni uzeti u obzir elementi životne sredine i karakteristike uticaja.
Kučajske planine moraju biti zaštićene, ali
Iako su mnogi posećivali destinacije i lokalitete po planini Kučaj i u njenom podnožju, verovatno nisu bili svesni njenog naziva i postojanja. Ova planina u istočnoj Srbiji između reka Resave, Zlotske reke i Crnog Timoka, pripada grupi Karpatsko-balkanskih planina.
Kučaj se pruža u pravcu severoistok-jugozapad na dužini od 40 km. Planina je pretežno izgrađena od škriljaca i krečnjaka. Na Kučaju se nalaz i neke od najpoznatijih pećina u Srbiji (Bogovinska, Lazareva odnosno Zlotska pećina, Prekonoška i Ravanička). Najviši vrh Kučaja je Velika Tresta – 1.284 metara nadmorske visine, a ostali vrhovi i visovi su Koprivno brdo, Javorište i Malinik iznad Lazarevog kanjona.
Ovaj predeo je izuzetan i potrebna mu je zaštita. Međutim, svedoci smo da je devastacija Kučaja u toku, kao i okoline kao što je npr. reka Mlava koja je stavljena u cev, odnosno na njoj je izgrađena derivaciona minihidroelektrana u Ribarskoj klisuri, u blizini Krepoljina, u opštini Žagubica, gde je planirana izrada strateške procene.
U svaklom slučaju prostorni plan će sadržati elemente detaljne regulacije za zaštićenu okolinu manastira Manasija i manastira Gornjak sa isposnicom, kao i za druga područja po potrebi, kao što su područja koja imaju turistički potencijal, što će omogućiti njegovo direktno sprovođenje, u skladu sa zakonom.
Inače, rok za izradu nacrta prostornog plana je 12 meseci, a sredstva za izradu Prostornog plana obezbeđuje Ministarstvo građevinarstva, saobraćaja i infrastrukture, a učešće zainteresovanih organa i organizacija u razmatranju Izveštaja o strateškoj proceni obezbeđuje se dostavljanjem Izveštaja o strateškoj proceni na mišljenje.
Isto tako, učešće javnosti u razmatranju Izveštaja o strateškoj proceni obezbeđuje se u okviru javnog uvida u Nacrt Prostornog plana, u trajanju od 30 dana, u jedinicama lokalne samouprave koje su u obuhvatu prstornog plana.
Da li je ovo premalo i prekasno od države Srbije, ili Kučaju preti „zlatiborizacija“ ostaje da se vidi. Država Srbija, odnosno nadležna ministarstva, nisu se do sada pretrgli sa zaštitom prirode u Srbiji koje je sve manje. Ova odluka Vlade Srbije, da planinu Kučaj pretvori u turističku destinaciju, mač je sa dve oštrice. U svakom slučaju, pitanje je koliko nas godina deli od trenutka kada ćemo na izlete radi boravka u prirodi putovati u inostranstvo.
Naslovna fotografija: Milos Krstic / Wikimedia
