Glavni grad Hetitskog carstva Hatuša uskoro će biti rekonstruisan kako bi njegovi posetioci mogli da osete kako je izgledao svakodnevni život naroda koji je u njemu živeo pre 3.500 godina. Turistička atrakcija koja se nalazi u turskoj provinciji Čorum, u centralnoj Anadoliji u Turskoj, rezultat je višedecenijskih istraživanja Hatuše smeštene nedaleko od turskog sela koje se danas zove Bogazkala i središte je nacionalnog parka.
Ovo arheološko nalazište koje važi za jedno od najbogatijih na svetu, poznato je po monumentalnim kapijama, statuama i 35.000 glinenih tablica ispisanih klinastim pismom, a među tekstovima koji su predstavljali njihov sadržaj bilo je zvaničnih pisama, zakonika, opisa ceremonija, literature, mističnih proročanstava i drugih zanimljivih dokumenata Hetitskog carstva.
Nalazište je okruženo zidinama dugim šest kilometara i predstavlja jedno od najvažnijih u turskom kulturnom nasleđu, zbog čega je 2001. godine uvršteno među svetsku baštinu pod zaštitom UNESCO-a. U prethodnih nekoliko decenija, arheolozi su ovde pronašli 31 hram, silose i razne građevine.
Projekat na kom se trenutno radi zauzimaće sedam hiljada kvadratnih metara i koštaće više od milion turskih lira (oko 165.000 evra), zbog čega se s razlogom očekuje da će pomoći u privlačenju turista iz celog sveta.
Prema rečima vođe projekta hetitsko selo biće dizajnirano u stilu hetitske arhitekture, a posetioci će u njemu moći da provedu i noć. Baš kao u vreme starosedelaca, biće izgrađene kamene konstrukcije sa lavljim kapijama, ali i dvorišta, radnje, zatvor, pekara i kovačnica.
Kao jedan od najfascinantnijih delova antičke Anadolije, Hatuša krije brojne tajne, ali su istraživači otkrili dovoljno informacija o njenoj istoriji kako bi buduća turistička atrakcija bila dostojna originala po kom će biti uređena.
Pre nekoliko meseci, radeći na svetilištu otkrivenom 2014. godine, arheolozi su iskopali antički tunel star 2.300 godina koji je služio kao tajni prolaz, a prema mišljenju 24 istraživaća koji su bili u timu, postojalo je mnogo više od jednog podzemnog tunela u Hatuši.
– Do sad smo iskopali 23 metra tunela, ali mislimo da je mnogo duži. Više podataka imaćemo kako posao čišćenja bude napredovao, jer za sad ne možemo da znamo šta ćemo zateći na kraju. Ovi prolazi se nalaze ispod najznačajnije zgrade u Hatuši – palate koja je služila kao sedište hetitskih kraljeva i bila smeštena na najvišoj tački iznad zidina – a prilikom iskopavanja naišli smo na tablu koja prikazuje kralja koji sveštenicima objašnjava šta treba da rade za vreme neke ceremonije, pa nije isključeno da su tuneli imali sakralnu funkciju – kaže Ajkat Ćinaroglu koji predvodi tim arheologa.
Hatuša je otkrivena 1835. godine, nakon čega je našla mesto u brojnim istorijskim knjigama, budući da je obilovala korespondencijama između hetitskih kraljeva i drugih vladara, poput egipatskih faraona. Na njenom području nađeni su i grobovi kraljeva koji datiraju 3.000 godina pre nove ere, puni zapanjujućih artefakta poput oružja, zlata, srebra, nakita, bronzanih i glinenih skulptura životinja, stolica, pojaseva i figura prekrivenih listićima zlata.
Jedan od najpoznatijih simbola ovog nalazišta je Kapija Sfingi, na jugu grada, koja se sastoji od dva kipa sfingi, po kojima je i dobila ime, čija se starost procenjuje na oko 3.500 godina, što znači da je izgrađena 1.400 godine pre nove ere. Pored nje, u zidinama grada nalazi se kapija na istoku oklopljena kipovima lavova, kao i kapija na zapadu sa reljefima ratnika.
Najočuvaniji je ostao veliki odbrambeni zid dužine 250 metara, u osnovi širok 80 metara, kod kog se nalazi tunel u funkciji olakšanog prilaza gradu ili bekstva iz njega. Na njegovom kraju otkrivena je i mala kapija koja je služila za diskretno priređivanje iznenađenja neprijateljima koji bi se približili gradu.
Od hramova otkrivenih u Hatuši najznačajniji je Veliki hram koji potiče iz 13. veka pre nove ere, a posvećen je bogu oluja. Zauzimajući površinu od 20.000 kvadrata, okružen prostranim terasastim nadvorjima, predstavlja naveću hetitsku građevinu.
Zanimljivo je i to što je iz izvora nedaleko od samog grada stanovništvo snabdevano pijaćom vodom kroz velike cevi i rezervoare za vodu, pri čemu je postojala i razvijena kanalizacija sa slivnicima i otpadnim vodama koje su se glinenim cevima slivale u kamene kanale ispod ulica, putem kojih su napuštale glavni grad Hetitskog carstva.
Naslovna fotografija: Kapija sfingi u Hatuši, Autor: Bernard Gagnon / Wikipedia
