Ramska tvrđava: zašto treba da je posetite i po kojoj ceni

Ramska tvrđava je konačno zvanično otvorena iako je njena rekonstrukcija odavno završena. Zašto je tvrđava Ram otvorena tek početkom marta, ne znamo, ali je ekipa Daljine.rs bila u njoj pre njenog zvaničnog otvaranja i evo šta smo zabeležili.

„Posle Golubačke i Ramska tvrđava je dobila potpuno novi izgled, pa nam preostaje da učinimo sve što možemo da iskoristimo sav potencijal koji Dunav nosi sa sobom“, rekao je povodom otvaranja tvrđave Ram ministar zadužen za oblast trgovine, telekomunikacija i turizma Rasim Ljajić kome je prisustvovala i premijerka, ali na ovu temu i mi imamo da kažemo štošta, samo nekoliko redova niže – jer smo Ramsku tvrđavu posetili pre njih.

Ministar je tom prilikom u Ramu izjavio i da je podunavlje turistička destinacija koja je bila najneiskorišćenija u celoj Srbiji. Prema njegovim rečima, od danas tako više neće biti, jer će Ramska tvrđava biti deo zajedničke turističke i kulturne rute, koju će ponuditi domaćim i stranim turistima.

Ramska tvrđava – kao nova

Nakon što prođete obližnje arheološko nalazište Viminacijum i uputite se zanimljivim putem do tvrđave Ram, ispred vas će se ukazati zdanje koje stoji iznad Dunava i ne deluje kao da je tu vekovima. Ne deluje – jer izgleda kao novo. Nema patinu vremena, što bi neko očekivao od istorijskog zdanja. Međutim, tvrđava je pre obnove imala takvu patinu vremena da je pre više od deceniju jedan član ekipe Daljine.rs pao sa tvrđave jer se parče zida obrušilo, tako da je prema njegovom mišljenju bolje ovako, bez patine vremena.

Na šalteru ispred tvrđave Ram, u kućici gde se prodaju karte, rekli su nam da je ulaz 300 dinara.

„Ali sada ima grupni popust ako vas je troje“, rekao je zaposleni, „tako da je karta 200 dinara, a vas je troje, dakle – ukupno 600 dinara“.

Nismo dobili ni ulaznice ni račun, ali zakoračili smo u sveže obnovljenu Ramsku tvrđavu, pre premijerke i ministra.

Ram = Horom?

Ne zna se sa sigurnošću kada je Ram podignut, ali se tvrđava Horom pominje u izveštajima iz ugarsko-bugarskih ratova. Na Trajanovom stubu u Rimu je opisan prvi prelazak rimskih legija u pohodu na Dačane preko pontonskog mosta kod Rama, sudeći prema izjavi zamenika predsednika opštine Veliko gradište Slađana Markovića. On je naveo i da postoje dokazi da je Karađorđe baš kod Rama prešao u Srbiju zbog manastira koji je Sveti Sava zidao u 13. veku i preko koga je vršena sva komunikacija. Međutim, najstariji zapis o Ramu je u 1128. godine kada su u blizini ove tvrđave Vizantinci potukli Mađare do nogu.

Nakon Vizantije, na prostore Srbije sledeća velika sila koja je došla su Turci, odnosno Osmanlije sa sultanom Bajazitom II, koji je naložio da se baš na ovom mestu podigne utvrđenje sa topovskim otvorima, kako bi osnažili odbranu granice između Smedereva i Golupca od ugarskih upada. To ujedno čini tvrđavu Ram jednom od prvih artiljerijskih tvrđava na ovom području.

Kako se Turska proširila dalje na sever 1512. godine, Ramska tvrđava gubi na značaju jer više nije bila na granici. Međutim, tokom 18. veka, dok je Turska ratovala sa Austrijom, Ram je ponovo dobio na značaju. Nakon toga, sredinom 19. veka, Turci napuštaju utvrđenje, a Ram i život u njemu, odumiru.

Zanimljivo je da je tokom trajanja Kočine krajine (teritorija Srbije koju su privremeno od Osmanskog carstva, tokom Austrijsko-turskog rata 1788–1791. godine, oslobodili srpski dobrovoljački odredi, frajkori, uz pomoć Austrije) tvrđava dosta oštećena i to odmah na početku „krajine“, 1788. godine, kada je u njoj eksplodirala municija i tom prilikom je poginuo Heroj od Rama – baron Fon Loprešti.

Malter Ramske tvrđave biće sve čvršći, ali ništa bez Žike i Tike

S obzirom na to da je Ramska tvrđava i turska kulturna baština, Turska je preko svoje Turske agencije za saradnju i koordinaciju (TIKA) uložila više od 1,5 miliona evra u obnovu ramske tvrđave. Naravno u obnovi je učestovala i država Srbija, ali anegdota kaže da je na ideju da se obnovi Ramska tvrđava došao Žika Sekulić, ramski kafedžija i vlasnik skele, ali i diplomirani ekonomista.

Tako je Žika, nakon petooktobarskih promena i otvaranja zemlje prema svetu, pisao mnogim institucijama i na kraju je o Ramu pisao Ambasadi Turske u Beogradu. Pomak je nastupio tek 2013, godine, a tvrđava Ram je svečano otvorena nekoliko dana nakon našeg dolaska, krajem februara 2020. godine.

Glavni arhitekta obnove tvrđave je Kalbije Nojan koji je naveo da se Ram obavljao autentičnim materijalima. To znači da je korišćen kamen iz lokalnih kamenoloma koje su korstili i Turci, a korišćeni malter se pravio od kreča, gašenog po recepturi staroj šesto godina. Pri tome, recept za kreč utvrdili su stručnjaci u Turskoj, gde je proizveden i dopremljen do Rama, a specifičnost ovakvog maltera ogleda se u tome da vremenom postaje sve čvršći.

„U tvrđavu nismo ugradili ni kašiku cementa ni gram gvožđa“, rekao je Nojan u izjavi dok je obnova još trajala i dodao da je svaki kamen iz ruševine ručno je očišćen od biljaka i nataložene zemlje, te ispran vodom i vraćen u zidine.

Ramska tvrđava iznad Dunava, pogled peče oči od miline

Kada dolazite do ramske tvrđave sačekaće vas rov sa dva manja spoljna bedema, a u neposrednoj blizini tvrđave je karavan saraj koji je sagrađen istovremeno sa utvrđenjem, kao i istoimeno naselje sa pravoslavnom crkvom.

Tvrđava Ram je petostranog oblika, doduše nepravilnog, a veličina unutrašnjeg prostora iznosi 25×35 metara. Pored donžona, kroz koji se ulazi, tvrđava ima još pet kula koje su skoro ravnomerno raspoređene – po jedna u svakom od temena odnosno 3 na istočnom i 2 na zapadnom bedemu, svaka sa po tri sprata na kojem se nalazi otvor za top i prizemljem.

Ovo utvrđenje je, inače, građeno kao tipično vojničko artiljerijsko utvrđenje od lomljenog kamena u dobrom krečnom malteru, dok je za svodove korišćena opeka. Bedemi su različite širine i kreću se od 187 cm do 335 cm. U centralnom delu ramske tvrđave nalaze se ostaci džamije iz vremena kada su njome upravljali Turci, ali ona nije obnovljena.

Inače, najobimniji i najsloženiji radovi su bili na donžon kuli zbog rešavanja statičkih problema, složenog sistema glavnog ulaza u tvrđavu sa dve kapije i mašikulom, spleta kamenih stepenica i prolaza, velikog broja topovskih otvora i ognjišta, kao i same njene veličine.

Dunav je kod Rama širok pet kilometara i pogled sa tvrđave je od milion dinara iako košta samo 300. Tu je Dunav i najmirniji pošto ga presecaju četiri reke – Karaš, Nera, Morava i Mlava, te je iz tog razloga na tom mestu najpogodniji za prelazak. Možda se baš zato i Trajan odlučio da na ovom mestu prvi put pređe Dunav, iako je most sagradio kod Kladova.

Kako stići do Ramske tvrđave

Verovatno najlepši način da stignete do ramske tvrđave je da Dunav pređete skelom koja prevozi putnike i vozila iz Banatske Palanke. Uživanje u Dunavu na ovom mestu, gde je veoma širok, nateraće vas da pomislite da su mostovi nepotrebni i da treba ulagati u još skela.

Međutim, obično se do Rama stiže iz pravca Požarevca, ali i Kovina – u zavisnosti odakle krećete do utvrđenja.

Booking.com

Treba napomenuti, da poseta ovom utvrđenju, ukoliko se ukombinuje sa posetom Smederevskoj tvrđavi, Viminacijumu i Golupcu može trajati čitav vikend, te vam Daljine.rs toplo preporučuju da prođete ovu turu po Srbiji za početnike, a možda i da u rutu uračunate i posetu obližnjem Srebrnom jezeru, Donjem Milanovcu i dalje ka Đerdapu.